Việc ăn uống trong dịp Tết thường không được điều độ. Trong đó, rất nhiều món từ thịt cá, ít món rau.
Từ đó, dẫn đến khẩu phần ăn mất cân đối.
Người dân cần hạn chế ăn thực phẩm chế biến sẵn; chọn loại thực phẩm có nguồn gốc rõ ràng, có tem đảm bảo chất lượng. Ảnh minh họa
Việc ăn uống trong dịp Tết thường không được điều độ. Trong đó, rất nhiều món từ thịt cá, ít món rau. Từ đó, dẫn đến khẩu phần ăn mất cân đối. Chế độ dinh dưỡng này rất nguy hại đối với những người mắc bệnh gút, tăng huyết áp…
Ăn nhiều thực phẩm có năng lượng cao
Tết là dịp đoàn tụ gia đình, bạn bè, hướng về cội nguồn, tổ tiên… Đồng thời, là dịp mọi người có nhiều thời gian để nghỉ ngơi thư giãn, vui chơi thoải mái sau những ngày làm việc vất vả.
Tuy nhiên, dịp Tết cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ cho sức khỏe nếu người dân không biết cách duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý, đặc biệt với một số nhóm dễ bị ảnh hưởng như t.rẻ e.m, người già, người mắc các bệnh mạn tính…
Theo Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế), vào dịp Tết, mọi người có thời gian nghỉ ngơi nhiều hơn, thời gian làm việc, lao động chân tay giảm. Do đó, nhu cầu năng lượng về cơ bản ít hơn so với ngày thường. Song, thực tế việc cung cấp năng luợng thì ngược lại.
Các loại thực phẩm đặc trưng trong dịp Tết lại có năng lượng rất cao, chế độ ăn nhiều đường, nhiều béo, nhiều đạm động vật từ thịt cá, ít rau xanh. Đó chính là thủ phạm gây tăng cân, gia tăng tái phát bệnh mạn tính.
Bánh chưng, bánh tét là món không thể thiếu trong mâm cỗ ngày Tết. Nhưng đối với người có nguy cơ thừa cân cần lưu ý, đó lại là món cung cấp năng lượng rất lớn. Một miếng bánh chưng nhỏ khoảng 50g cung cấp khoảng 150kcal, bằng một lưng chén cơm. Mỗi ngày chỉ cần ăn thêm 2 – 3 miếng thì năng lượng khẩu phần đã tăng lên đáng kể.
Bên cạnh đó, việc ăn uống trong dịp Tết thường không được điều độ, không đúng bữa. Số bữa ăn thường cũng nhiều hơn và là mâm cỗ nên xu hướng ăn nhiều món ăn. Trong đó, rất nhiều món từ thịt cá, ít món rau.
Do vậy, mức tiêu thụ thịt cá các loại tăng lên rất nhiều so với bữa ăn hằng ngày. Từ đó, dẫn đến khẩu phần ăn mất cân đối. Chế độ dinh dưỡng này rất nguy hại đối với những người mắc bệnh gút, tăng huyết áp…
“Rượu bia là món không thể thiếu trong mâm cỗ ngày Tết. Nếu uống quá nhiều, cứ nâng cốc là phải cạn chén thì nguy cơ đến sức khỏe không hề nhỏ. Ngoài nguy cơ mất an toàn khi tham gia giao thông, còn có nguy cơ cao đối với các bệnh tim mạch, gút, tăng huyết áp, đái tháo đường…”, Cục An toàn thực phẩm cảnh báo.
Bên cạnh đó, việc sử dụng nhiều thực phẩm giàu đường như bánh, kẹo, nước ngọt… hoàn toàn không có lợi cho sức khỏe, gây nguy cơ tăng cân ở người thừa cân béo phì, tăng đường huyết ở người bệnh đái tháo đường…
Ở t.rẻ e.m, ăn nhiều bánh kẹo ngọt khiến có nguy cơ thừa cân béo phì, hoặc mất cảm giác ngon miệng nếu ăn gần bữa chính. Một số trẻ còn bị rối loạn tiêu hóa có thể gây sụt cân, suy dinh dưỡng sau Tết.
Do đó, người dân được khuyến cáo có chế độ dinh dưỡng hợp lý. Cụ thể, cần duy trì ăn uống đa dạng thực phẩm. Đảm bảo đủ 4 nhóm thực phẩm và cân đối các chất dinh dưỡng trong mỗi bữa ăn.
Người thừa cân béo phì, bị bệnh hoặc có nguy cơ mắc các bệnh mạn tính liên quan đến dinh dưỡng như đái tháo đường, tăng huyết áp, tim mạch, gút… cần tuân thủ chế độ dinh dưỡng theo tư vấn của bác sĩ điều trị.
Người dân cũng cần chú ý đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm trong dịp Tết. Đồng thời, người dân cần duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý. Nên ăn tăng cường rau quả, hạn chế thịt, phủ tạng động vật, hải sản, rượu bia, bánh kẹo ngọt.
Tích trữ thực phẩm vừa phải
Theo BS.CK2 Nguyễn Thị Thu Hậu, Trưởng khoa Dinh dưỡng, Bệnh viện Nhi đồng 2 (TPHCM), chế độ ăn không cân bằng trong dịp Tết sẽ gây ra một số bệnh lý, nhất là ở t.rẻ e.m và người già. Đây là những nhóm kém khả năng thích nghi với thay đổi của môi trường sống.
Chuyên gia khuyến cáo, vào ngày Tết, người dân chỉ nên trữ thực phẩm vừa đủ dùng. Đồng thời, nên chia thành nhiều gói nhỏ để dùng hết sau khi rã đông, làm lạnh nhanh, tránh gây hư hại thực phẩm.
Bên cạnh đó, thực phẩm dễ bị tẩm ướp các hóa chất không có lợi cho sức khỏe (chất bảo quản, hàn the, thuốc diệt nấm mốc, phẩm màu công nghiệp…), quá nhiều muối hay đường.
Việc làm khô thực phẩm cũng cần chú ý đảm bảo an toàn vệ sinh. Để khắc phục, người dân cần: Hạn chế ăn thực phẩm chế biến sẵn, chọn loại thực phẩm có nguồn gốc rõ ràng, có tem đảm bảo chất lượng, tận dụng nguồn thức ăn tươi sống, nhất là cho t.rẻ e.m.
“Ngày Tết, mọi người dễ bị rối loạn tiêu hóa do thức ăn hư hỏng do tích trữ nhiều, ăn phải các thực phẩm có chất bảo quản, ăn quá nhiều, quá dư đạm và béo. Biện pháp phòng ngừa là chọn thực phẩm tươi, ít chất bảo quản, tích trữ vừa phải, phối hợp cân đối trong các bữa ăn, ăn chín, uống sôi để đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.
Trong bữa, nên phối hợp các thức ăn giúp dễ tiêu hóa đạm như thơm (dứa), cà chua, thực phẩm lên men chua (dưa cải, kiệu/hành chua, yaourt…), đu đủ… Có thể ăn sữa chua thường xuyên để duy trì hệ khuẩn ruột khỏe mạnh”, bác sĩ Thu Hậu cho biết.
Trong trường hợp xảy ra nôn ói, tiêu chảy, cần bù nước và điện giải bằng dung dịch điện giải hoặc muối đường. Nên uống chậm từng muỗng, không nên dùng thuốc cầm ói ngay. Nếu mệt, triệu chứng nặng hơn hoặc có các dấu hiệu nguy hiểm, mất nước, sốt cao… người dân nên đến bệnh viện sớm.
Ngoài ra, những người có t.iền căn bị viêm loét dạ dày thường có nguy cơ tái phát trong dịp Tết do thức ăn khó tiêu và gây kích ứng. Do đó, nên thận trọng với việc ăn thực phẩm cay, chua, bia, rượu, thức ăn có chất bảo quản hoặc ăn quá nhiều đạm, béo…, bỏ bữa.
Vì vậy, cần thận trọng khi chọn thức ăn và ăn uống điều độ, hạn chế rượu bia. Nên có sẵn thuốc chống đầy bụng, trung hòa acid để sử dụng khi cần. Nếu triệu chứng nặng, người bệnh cũng phải đến bệnh viện sớm.
Ăn quá nhanh dễ mắc bệnh gì?
Ăn quá nhanh có thể gây ra các vấn đề về đường tiêu hóa và khó chịu tạm thời, thậm chí gây ra các vấn đề sức khỏe lâu dài.
Những nguy cơ đó có nghiêm trọng không và có cách nào để ăn chậm lại?
1. Những rủi ro sức khỏe khi ăn quá nhanh
Có một thực tế rằng, do thói quen ăn uống và áp lực về thời gian, nhiều người hiện nay đang có xu hướng ăn quá nhanh. Theo ThS.BS Vũ Tấn Phúc, chuyên khoa Tiêu hóa, quá trình tiêu hóa bắt đầu trong miệng, vì vậy thức ăn cần được nhai kỹ trước khi nuốt. Nhai kỹ thức ăn sẽ giảm bớt căng thẳng cho dạ dày và phần còn lại của đường tiêu hóa sau đó.
Ăn nhanh, nhai nuốt vội vàng ngoài việc làm tăng nguy cơ bị mắc nghẹn còn có thể gây ra nhiều nguy cơ cho sức khỏe. Nếu ăn quá nhanh, nhai không kỹ, các mảnh thức ăn còn quá lớn có thể gây nghẹn và vi khuẩn tự nhiên trong ruột có thể lên men thức ăn không tiêu và sinh sôi dẫn đến các triệu chứng đầy hơi, khó tiêu hoặc táo bón.
Ngoài ra, ăn quá nhanh, nhai không kỹ còn có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe lâu dài, làm rối loạn chuyển hóa dẫn đến béo phì, đường huyết tăng cao và có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, đái tháo đường…
Ăn nhanh gây nhiều vấn đề lâu dài cho sức khỏe.
Béo phì
Chắc chắn là khi nhai ít và ăn nhanh sẽ khiến chúng ta tiêu thụ nhiều thức ăn và calo hơn dẫn đến thừa cân hoặc béo phì.
Ăn nhanh có thể làm gián đoạn các hormone trong ruột giúp điều chỉnh sự thèm ăn và cho bạn biết khi nào đã no. Ăn nhanh cũng làm giảm tác dụng sinh nhiệt của thức ăn – là sự tăng cường trao đổi chất xảy ra sau khi ăn.
Bệnh đái tháo đường
Bản thân việc ăn nhanh không gây ra bệnh đái tháo đường. Nhưng thói quen ăn này là yếu tố thúc đẩy cơ thể rơi vào tình trạng đó. Nghiên cứu cho thấy, những người ăn nhanh có nguy cơ kháng insulin cao hơn. Tình trạng này khiến cơ thể không sử dụng insulin hiệu quả, theo thời gian có thể dẫn đến bệnh đái tháo đường.
Bên cạnh đó, ăn nhanh có liên quan đến béo phì và béo phì là nguyên nhân gây ra tình trạng kháng insulin.
Viêm dạ dày
Ăn nhanh không chỉ gây khó chịu đường tiêu hóa như đau bụng, đầy bụng, khó tiêu… mà còn liên quan đến viêm dạ dày. Tình trạng viêm ăn mòn niêm mạc dạ dày, gây ra những vết trợt nông hoặc đôi khi là vết loét sâu.
Những người ăn nhanh hay nhai không kỹ, thậm chí nuốt chửng thức ăn có nhiều khả năng ăn quá nhiều. Khi ăn quá nhiều sẽ khiến thức ăn đọng lại trong dạ dày lâu hơn, do đó niêm mạc dạ dày tiếp xúc với nhiều acid hơn.
Hội chứng chuyển hóa
Kháng insulin có liên quan chặt chẽ đến hội chứng chuyển hóa. Đây là một nhóm các yếu tố làm tăng nguy cơ phát triển không chỉ là bệnh đái tháo đường mà còn cả bệnh tim và đột quỵ. Nghiên cứu cho thấy, những người ăn nhanh có nhiều khả năng mắc hội chứng chuyển hóa hơn những người ăn chậm.
Đặc biệt, nhiều người ăn nhanh thường có vòng bụng lớn và mức cholesterol HDL (cholesterol tốt) thấp. Đây là hai trong số những yếu tố nguy cơ tạo nên hội chứng chuyển hóa và chúng thường là dấu hiệu báo trước của bệnh tim.
Mất kết nối với tín hiệu đói và no
Trên thực tế khi chúng ta ăn, phải mất khoảng 20 phút để dạ dày báo cho não biết rằng nó đã no. Việc thường xuyên ăn nhanh làm mờ các tín hiệu no tự nhiên của cơ thể, bạn có nguy cơ mất liên lạc với các tín hiệu đói và no tự nhiên, lâu dài dễ dẫn đến ăn theo cảm xúc.
2. Cách đơn giản giúp bạn không ăn quá nhanh
Nhai chậm
Một trong cách đơn giản và hiệu quả nhất để ăn chậm lại là nhai kỹ hơn và nhai thức ăn thật chậm. Nhai chậm giúp dạ dày có đủ thời gian để báo hiệu cho não bộ cảm thấy no. Đây cũng là một cách tốt giúp bạn hạn chế ăn quá nhiều.
Tập trung khi ăn
Đến bữa ăn bạn nên ngồi xuống và tập trung vào việc ăn uống. Cần tránh xa những tình huống khiến bạn dễ dàng ngấu nghiến thức ăn mà không chú ý như vừa ăn vừa làm việc, ăn trong ô tô, ăn khi xem ti vi, xem điện thoại… Điều đó không chỉ giúp bạn ăn chậm lại mà còn giúp cơ thể tiêu hóa tốt hơn.
Tập trung vào việc ăn uống và ăn từ từ giúp tiêu hóa tốt hơn.
Ăn đúng giờ
Mặc dù việc sắp xếp các bữa ăn vào một giờ nhất định đối với người bận rộn có thể không thuận tiện nhưng cũng không phải là quá khó. Khi bạn lên được kế hoạch về giờ giấc ăn uống thì bạn cũng dễ lựa chọn được danh sách thực phẩm lành mạnh.
Những người không có kế hoạch ăn uống thường có xu hướng chọn ăn bất cứ thứ gì khi cảm thấy đói. Phần lớn trong số đó chọn nhanh các thực phẩm không lành mạnh như thức ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn…
Uống một cốc nước trước khi ăn
Có thể bạn đã nghe nói rằng uống nhiều nước hơn có thể giúp giảm cân và điều đó có cơ sở. Khi chúng ta nhận ra mình đang đói, sự thôi thúc đầu tiên là đi tìm thức ăn. Khi đó bạn có thể giảm cảm giác thèm ăn bằng cách uống nước.
Sau khi uống nước cảm giác thèm ăn sẽ giảm một cách tự nhiên. Sau đó bạn có thể ăn chậm lại bình thường và ăn ít thức ăn hơn cũng đã đủ no. Chú ý tránh các loại đồ uống có hàm lượng calo cao, chứa nhiều đường.
